چند نکته راجع به تعامل (کودک زیر هفت سال)
بار ها و بار ها شنیده ایم که کودک تا قبل از هفت سالگی نیاز به محبت و توجه بسیار دارد و در اصطلاح کودک پادشاهی میکند.
در برداشت اول کمی برداشت های نقیض از این عبارات میشود که لازم به توضیح و نگاه جامع میباشد که در ادامه چند نکته کوتاه را عرض خواهیم کرد.
قبل از وارد شدن به موضوع لازم است که گفته شود این مطالب و مباحث صرفاً برگرفته شده از روایات و متون اسلامی نیستند بلکه بار ها در نشست ها و جلسات مختلف در بیان افراد متخصص در روانشناسی کودک مطرح شده و در عمل در پیش متخصصان حوزه تربیت کودک و نوجوان ، این دسته بندی که مراحل ابتدایی تربیت را به سه هفت سال تقسیم بندی میکنند به اثبات رسیده است که چنین تقسیم بندی از جهت تعامل و ارتباط صحیح با کودک و نوجوان لازم است و این نوع نگاه منتهی به یک تربیت سالم خواهد شد ؛ إن شاء الله.
در بحث محبت به این نکته اشاره شد که کودک در سال های قبل از بلوغ یعنی تا قبل از سیزده و چهارده سالگی محبت مستقیم و توجه را صرفاً دریافت میکند و نیاز حیاتی اوست و تازه پس از آغاز سن بلوغ ، نوجوان درک جدیدی از محبت و خصوصاً محبت غیر مستقیم پیدا میکند که در جای خود نیاز به صحبت دارد.
مدل ، نحوه و شرایط دریافت همان محبت مستقیم و نیز توجه در سال های قبل از بلوغ به دو دسته تقسیم میشود.
شش ، هفت سال اول ، سال هاییست که کودک در کنار دریافت محبت و توجه مستقیم نیاز به بدست آوردن آرامش خاطر نیز دارد و کودک عمیقاً یاد میگیرد و تقلید میکند و لذا میبایست در تمام آموزش ها و تعامل هایمان به این ویژگی ها توجه داشته باشیم.
در این سال ها کودک توانایی تحلیل برای شناخت موقعیت و درنتیجه نشان دادن بازخورد صحیح از خود را ندارد. مثلاً انتظار نداشته باشیم که وقتی ما به او تذکری میدهیم او پی به اشتباه خود برده و با آگاهی کامل از ما عذرخواهی کند و موارد این چنینی.
کودک در این مدت صرفاً میبیند و یاد میگیرد و به خاطر روحیه کنجکاوی خود که میخواهد رفتار های مختلف را امتحان کند ، خیلی آن چیزی را که ما دوست داریم را بروز نداده و نشان نمیدهد.
پس به جای صرف أمر و نهی و بعضاً عتاب و تذکر باید به سمت آموزش غیر زبانی و اصلاح محیط برویم و سعی کنیم آموزش ها را در بازی هایمان بگنجانیم.
مثلا سناریو ها و نمایش هایی را والدین با هم بازی کنند که در آن یک عادت خوب رفتاری نشان داده شود و این کار را مرتب انجام دهند. کودک به مرور یاد خواهد گرفت.
در این مدت سعی شود که کودک احساس آرامش خاطر داشته باشد و به همین دلیل اصطلاح پادشاه و امیر را برای این بازه سنی به کار برده اند که کودک بتواند طعم خواستنی هایش را بچشد و حس کنجکاوی اش ارضاء شود و لذا سعی کنیم با مدیریت محیط و فضا به خواسته هایش جهت دهیم نه آنکه منعش کنیم.
گفتنی است در این سن بچه معنای تعارف و شوخی را متوجه نمیشود پس اصلاً با خودمان مقایسه نکنیم و بدانیم که اتفاقاً همه چیز را جدی میگیرد و لذا با او صریح صحبت کنیم.
مثلاً وقتی به کودک میگوییم که میشود این کار را انجام بدهی او واقعا برداشت سؤال میکند و ممکن است خیلی راحت بگوید نه و لذا همراه با محبت و توجه و نرمی و لطافت بگوییم که پسر عزیزم یا دختر گلم آن را برایم بیاور.
خلاصه تمام این صحبت ها این است که در این سال ها تربیت به معنای مدیریت محیط و ایجاد یک فضای سالم برای رشد کودک میباشد.
(امیر)حسین شاه محمدی
