باید ها و نباید های برنامه ریزی (از هفت سالگی)

برنامه ریزی از جمله کار هایی است که از حدود هفت سالگی باید آغاز شود که البته ساختار ، لوازم و اهدافش در سنین مختلف متفاوت خواهد بود.

در سال های اول و دوم ابتدایی که کودک به مرور در حال خارج شدن از فضای بچگی میباشد چندان توانایی برنامه ریزی به صورت مستقل ندارد و ما باید که سعی کنیم نظم و ساختار و قوائدی را برای زمان هایش قائل شویم. 

در نگاه کلی همینکه کودک راس یک ساعتی بیدار میشود و به مدرسه میرود و راس یک ساعتی بازمیگردد به خانه کمک میکند به ساختار مند شدن ذهن کودک. 

در نگاه جزئی تر مناسب است که ما کار های کودک را وقتی به خانه می آید به او بگوییم و البته در میان این کار ها تفریح و بازی هم باشد (با رعایت تلویحی و نکاتی که در موضوع مسئولیت پذیری به آن اشاره شد) و دقت کنیم که تمام ساعاتش را پر نکنیم و در انجام برنامه کنار و همراهش باشیم و بسیار مناسب است که احساس کند که دو نفری میخواهیم برنامه را انجام دهیم 

در این دو سال قرار است که کودک با فضای ساختارمند و با برنامه آشنا شود و لذا بخشی از زمان در اختیار خودش باشد و در یک کلام سخت نگیریم. سپس در انتهای روز با هم صحبت کنیم که هر کداممان چقدر به کار هایمان رسیدیم و چقدر سر وقت انجام دادیم و باز تأکید میکنیم که اینجا کودک بهتر است احساس کند که ما خصوصا مادر در کنارش هستیم و به هم کمک میکنیم تا با برنامه جلو برویم. 

دقت شود که در این دو سال بازه زمانی برنامه نصفه روز باشد و هنوز برای افزایش زمان آن زود است. 

متأسفانه به دلیل سختگیری و حساسیت و ورود های تند والدین بسیار پیش می آید که بچه ها از اسم برنامه ریزی و نظم هم فراری میشوند. 

 

 

در سال های سوم و چهارم دبستان، کودک به مرور وارد فضای مسئولیت پذیری میشود و لذا بیشتر جنس مسئولیت پیدا میکند و لازم است که به نکات مسئولیت پذیری دقت جامع تری شود. 

و لازم است که برنامه دار بودن به مرور سهم بیشتری از زمان روز را به خود اختصاص دهد و در سال سوم روزانه و سال چهارم روزانه و بعضاً کار هایی را هم در نظر بگیریم که برای فردا است و نه آنکه برای فردا هم برنامه بریزیم. 

دقت کنیم که اگر کودکمان در اجرای برنامه سهل انگاری و بازیگوشی میکرد به یک یادآوری گذرا و کوتاه بسنده کنیم ولی در نهایت با ادبیات تعاملی در آخر روز با هم صحبت کنیم که این کار انجام نشد و... . 

همین ادبیات تعاملی هم نکات خاص خود را دارد که لازمه آن این است که کودک احساس کند که ما در کنار آنکه درخواست های خود را صریحاً اعلام میکنیم و وظایفی را هم به او میسپاریم، قصد کمک کردن و رشدش را داریم و صرفا دنبال پیدا کردن اشتباه هایش نیستیم و در ادبیات و نوع صحبتمان به او عزت نفس و شخصیت بدهیم و نه آنکه تحقیرش کنیم. 

البته جایگاه پدر حائز اهمیت است که برنامه ریزی و نظم ما بر مبنای ساختار و قوانین خانه باشد که توسط پدر خانه تعیین میشود. 

چقدر در اطاعت پذیری کودک مؤثر است وقتی که حرف گوش دادن دیگران از والدین و نیز مادر از پدر را میبیند. 

 

به فرزندمان یاد بدهیم که قرار نیست نسبت به برنامه شرطی بشویم و گاهی اوقات اتفاق هایی می افتد که خیلی عادی برنامه را جا به جا میکنیم و البته تا حد امکان طوری برنامه ریزی داشته باشد که برنامه ای حذف نشود که هرچند نرسیدن به مطلق این موضوع اجتناب ناپذیر است. 

 

در سال های پنجم و ششم دبستان دیگر قرار نیست حتی در شروع برنامه ریزی ورود کنیم و البته حتماً حتماً کار هایی را که به عنوان وظیفه میخواهیم به او محول کنیم را خواهیم گفت.

در انتهای برنامه یکی دو روزه راجع به اینکه چقدر هر کداممان به برنامه های خود رسیدیم صحبت کنیم و اگر کمکی خواست کمکش کنیم ولی ورود مستقیم نکنیم. 

در اینجا اصل کار ما در انتهای همان دوره یکی دو روزه است که ایراد های برنامه ریزی را پیدا کنیم و نیز هر چه جلو تر میرویم آن ادبیات تعاملی اهمیت بیشتری پیدا میکند. 

 

از سال هفتم که کم کم کودک وارد سن بلوغ میشود. رفتار ما به مرور تغییر میکند و تقریباً تا قبل از شروع سال هشتم به طور کامل رفتار لباس هفت سال دوم را به تن میکند. 

به مرور استقلال بیشتری به او میدهیم و دیگر قرار نیست همواره در کنارش باشیم و صرفا گاهی اوقات اگر توانستیم و شرایط محیا بود کمکش خواهیم کرد و این کمک به مرور کم خواهد شد تا کودک استقلال بیشتری پیدا کند و در نهایت و در انتهای دوره های چند روزه در عین حفظ کردن جایگاه و احترام به شخصیت نوجوانمان با او راجع به برنامه گذشته صحبت میکنیم و تا حد ممکن از فضای بازخواست دور می شویم و سعی کنیم احیاناً در صورت نیاز نتیجه بی برنامه بودن را درک کند و آن هم تا حد ممکن به صورت غیر مستقیم. 

 

 

(امیر)حسین شاه محمدی